Mammografia - fundament profilaktyki raka piersi

Rak piersi to rodzaj nowotworu złośliwego, który powstaje z nabłonka gruczołu sutkowego. Przyczyny jego powstawania nie są poznane. Istnieje kilka czynników, które mogą mieć wpływ na zachorowanie, jednak wcale niekoniecznie. Zalicza się do nich: wiek (najwięcej zachorowań występuje u kobiet w przedziale wiekowym 50-70 lat), czynniki genetyczne (występowanie raka piersi w rodzinie), mutację genów BRCA-1 i BRCA-2, długotrwałą hormonalną terapię zastępczą opartą na estrogenach, doustną antykoncepcję z estrogenami, późną menopauzę, wczesną pierwszą miesiączkę, późny pierwszy poród, brak ciąży, otyłość, dietę bogatą w tłuszcze zwierzęce, spożywanie dużych ilości alkoholu, ekspozycję na promieniowanie jonizujące.

To choroba występująca dość często, jednak wczesne wykrycie daje dobre rokowania.

Rak piersi – symptomy

Początkowo rak piersi nie daje żadnych objawów. Zatem jak wykryć raka piersi? Pierwszy symptom to wyczucie twardego guzka w piersi lub guzków pod pachą.  Na początku guzek jest mały, ale z czasem rośnie. W razie jego wykrycia, należy bezzwłocznie umówić się na wizytę do lekarza.

Inne symptomy pojawiają się znacznie później i zazwyczaj świadczą o zaawansowanej chorobie. Należą do nich: wyczuwalny guz, zmiana skóry na piersi, wciągnięcie brodawki sutkowej, wciągnięcie skóry piersi, wyciek z brodawki, zaczerwienie piersi, owrzodzenie, powiększenie węzłów chłonnych pachowych po stronie guza.

Profilaktyka raka piersi - jak wykryć raka piersi?

Pierwszy krok w profilaktyce raka piersi to samokontrola, czyli samobadanie metodą tradycyjną kolistych ruchów. Metody tej można nauczyć się samemu albo poprosić o pomoc swojego ginekologa. Kobieta może je przeprowadzać sama, może także poprosić o takie badanie na każdej wizycie ginekologicznej. Powinny je wykonywać wszystkie kobiety po 20 roku życia i to regularnie. Tą metodą można wykryć guzy o wielkości ok. 1 cm, pod warunkiem, że przeprowadza się samobadanie raz w miesiącu. Samokontrolę piersi najlepiej wykonywać zawsze w tym samym dniu cyklu – na 2-3 dzień po miesiączce, a kobiety po menopauzie w jednym, zawsze tym samym dniu miesiąca.

Samobadanie składa się z 2 etapów, czyli oglądania piersi i badania palpacyjnego. Oglądanie powinno odbywać się przed lustrem w pozycjach: z ramionami opuszczonymi wzdłuż tułowia, z uniesionymi rękami oraz z rękami położonymi na biodrach. Ocenia się kształt piersi, ich symetrię oraz wygląd brodawek sutkowych i skóry.

Z kolei badanie palpacyjne powinno być przeprowadzane w pozycji stojącej i leżącej. Obejmuje brodawki, poszczególne kwadranty piersi oraz doły pachowe i okolice nadobojczykowe. Piersi należy uciskać opuszkami trzech środkowych palców, wykonując koliste ruchy. Dokładny instruktaż można znaleźć w internecie lub otrzymać u swojego lekarza.

Drugi krok w profilaktyce raka piersi to badanie mammograficzne. Jest to nieinwazyjna, obrazowa technika badania gruczołu piersiowego przy użyciu promieni rentgenowskich. Promieniowanie miękkie daje możliwość odróżnienia struktur piersi i zmian chorobowych. Mammografia pozwala na wykrycie guzów o średnicy ok. 0,5 cm i zmian bezobjawowych. Badanie to jest bezpieczne i efektywne. Wykonuje się je u kobiet od 40 roku życia z uwagi na to, że u młodszych pań budowa piersi jest gęsta, a tkanka łączna jest nieprzejrzysta dla promieniowania. Kobiety młodsze powinny zatem wykonywać USG piersi. Mammografii nie można także wykonywać u kobiet w ciąży.

Profilaktycznie badanie mammograficzne powinno wykonywać się u kobiet: od 40 roku życia co 2 lata, a po 50 roku życia raz w roku, u kobiet ze zwiększonym ryzykiem raka sutka, przy niejednoznacznych objawach ropnia sutka, po pneumocystografii, po amputacji sutka, po radio- i chemioterapii, przy podejrzeniu zmian w sutku z następującymi objawami: guz, wciągnięcie brodawki/skóry, wyciek z brodawki, torbiel, ból.

Okresowe badania ginekologiczne są podstawą profilaktyki wielu groźnych chorób, w tym nowotworów takich jak rak piersi, rak jajnika, rak szyjki macicy - można je wykonać w poradni ginekologicznej: https://salve.pl/przychodnie/oferta/poradnie-specjalistyczne-salve/poradnia-ginekologiczna/zakres-swiadczen/.

Ile kosztuje mammografia?

Kobiety w przedziale wiekowym 50-69 lat, które w ciągu ostatnich 2 lat nie miały wykonywanego badania mogą skorzystać z niego bezpłatnie w ramach programu przesiewowych badań refundowanych przez NFZ. Oczywiście dotyczy to kobiet posiadających ubezpieczenie zdrowotne. Badanie mammograficzne można wykonać także komercyjnie – w przypadku kobiet, które nie kwalifikują się do programu bezpłatnej mammografii. Cena badania komercyjnego to ok. od 50 do 100 zł.

Jak przygotować się do mammografii?

Badanie mammograficzne nie wymaga specjalnego przygotowania. Jednak zaleca się, by przeprowadzić je w I fazie cyklu miesiączkowego, czyli do 10 dnia cyklu. W dniu badania nie należy używać dezodorantu, balsamu ani talku w okolicy górnej połowy ciała. Jeśli nie jest to pierwsza mammografia, warto przynieść ze sobą wyniki poprzednich dla porównania.

Więcej na temat badania mammograficznego można przeczytać na stronie: https://salve.pl/przychodnie/oferta/badania-diagnostyczne/mammografia/.